Çocuklarda Kansızlık Nedir?
Kansızlık, tıbbi terimle anemi, çocuklarda yaygın bir sağlık sorunudur. Vücutta yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi bulunmadığında meydana gelir. Kırmızı kan hücreleri, oksijenin vücut içinde taşınmasını sağlar; bu nedenle yeterli seviyede olmamaları, organların ve dokuların bu hayati besinden yeterince faydalanamamasına neden olur. Çocuklarda kansızlık genellikle gelişim ve büyüme üzerinde olumsuz etkiler yaratır.
Çocuklarda kansızlığın en yaygın nedeni, demir eksikliğidir. İlk yıl içerisinde bebeklerin demir ihtiyacı, anneden sağlanan besinlerle büyük ölçüde karşılanırken, zamanla ek gıdalara geçilmesi gerekli hale gelir. Yetersiz ve dengesiz beslenme, kansızlık riskini artıran önemli bir faktördür. Bu nedenle, anne babaların çocuklarının beslenme alışkanlıklarına dikkat etmeleri hayati önem taşır.
Kansızlığın Nedenleri
Çocuklarda kansızlığın temel nedenleri genellikle üç ana başlık altında toplanabilir: yapım azlığı, yıkım fazlalığı ve kan kaybı. Yapım azlığı durumunda, vücutta yeterince kırmızı kan hücresi üretilmez. Yıkım fazlalığı durumunda ise, mevcut kırmızı kan hücrelerinin normalden daha hızlı bir şekilde yok edilmesi söz konusudur. Kan kaybı ise, vücuttan belirli bir miktar kanın kaybı ile ilgilidir ve bu durum çocuklarda kansızlığa yol açabilir.
Ülkemizde en sık rastlanan kansızlık türü, fizyolojik anemi olarak adlandırılan durumdur. Özellikle 0-1 yaş arası bebeklerde görülür. Bunun yanı sıra, ergen yaş grubundaki kız çocuklarında, regl döneminin başlaması ile birlikte demir eksikliği anemisi görülme sıklığı artmaktadır. Yetersiz beslenme ve dengesiz diyet, bu sorunların altında yatan ana nedenlerden biridir.
Kansızlık Belirtileri
Kansızlık, çocuklarda çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. İlk belirtiler genellikle iştahsızlık, solukluk ve huzursuzluk olarak ortaya çıkar. Zamanla, kalp hızında artma, kabızlık, kilo kaybı, büyüme geriliği gibi daha ciddi durumlar gelişebilir. Ayrıca, bilişsel fonksiyonlarda gerileme ve davranış sorunları da görülebilir.
Bu belirtiler, çocukların genel sağlığı üzerinde olumsuz etkiler bırakabilir. Dolayısıyla, çocuklarda bu tür semptomların gözlemlenmesi durumunda hemen bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir. Erken teşhis, tedavi sürecinin başarısında kritik rol oynar.
Çocuklarda Kansızlık Tedavisi
Kansızlık tedavisi, altında yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterir. Yapım azlığı durumunda farklı tedavi yöntemleri uygulanırken, yıkım fazlalığı durumunda da ilgili tedavi stratejileri geliştirilir. Örneğin, ülkemizde sık görüldüğü için demir eksikliği anemisinde bebeklere üçüncü aydan itibaren demir desteği sağlanması önerilmektedir. Demir içeren gıdaların tüketimi artırılmalı, dengeli ve yeterli bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır.
Özellikle 6. aydan itibaren çocukların beslenmesine ek gıdaların dahil edilmesi gerekebilir. Bu ek gıdalarda demir açısından zengin kaynaklar olan yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, kırmızı ve beyaz et gibi gıdalara yer verilmesi son derece faydalıdır. Ayrıca, demir emilimini artıran C vitamini içeren portakal, domates gibi gıdaların da beslenmeye eklenmesi önerilir.
Beslenme Alışkanlıkları ve Önleyici Tedbirler
Çocukların kansızlık yaşamaması için sağlıklı beslenme alışkanlıklarının geliştirilmesi gerekir. İlk 6 ay boyunca yalnızca anne sütü verilmesi önerilir. Eğer anne sütü sağlanamazsa, demir içeren mamaların kullanılması hayati önem taşır. 6. aydan itibaren ek gıdalara geçiş yapılmalı ve beslenme düzeni dikkatli bir şekilde planlanmalıdır.
Bunun yanı sıra, inek sütü tüketimi de dikkatli olunması gereken bir konudur. İnek sütü, demir emilimini azaltabilir. Bu nedenle, inek sütü çocuklara 1 yaşına kadar önerilmez. 1 yaşından sonra ise, günlük süt alımı 500 ml’yi geçmemelidir. Aksi takdirde, demir emilimini olumsuz etkileyebilir.
Sonuç
Çocuklarda kansızlık oldukça yaygın bir sorun olsa da, bunları önlemenin yolları bulunmaktadır. Uygun beslenme ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları ile bu durumun önüne geçilebilir. Anne ve babaların çocuklarının diyetini göz önünde bulundurarak, gerektiğinde sağlık uzmanlarından destek alarak bu süreci kendi lehlerine çevirmeleri mümkündür.
Son olarak, belirtilerin gözlemlenmesi durumunda çocukların bir sağlık uzmanına yönlendirilmesi oldukça önemlidir. Erken teşhis, tedavi sürecinde atılan en önemli adımdır. Sağlıklı bir çocuk gelişimi için dengeli ve yeterli beslenme alışkanlıkları geliştirilmelidir.