Çocuklarda Fıtık Nedir?
Fıtık, bir iç organın, normalde bulunduğu vücut bölgesindeki zayıf bir noktadan dışarı çıkması durumudur. Çocuklarda en sık rastlanan fıtık türleri göbek fıtığı (umbilikal herni) ve kasık fıtığı (inguinal herni) şeklinde karşımıza çıkar. Kasık fıtığı, ergenlik çağındaki çocuklar için olduğu kadar, bebekler için de oldukça yaygındır. Çocukluk çağındaki fıtık türleri, genellikle karın içi organların karın duvarındaki zayıf bir noktasından dışarı çıkması ile oluşur. Bunun yanında, hangi yaş grubunda olursa olsun, fıtıklar genellikle genetiktir ve ailenin geçmişinde bu tür rahatsızlıkları taşıyan bireylerin varlığı, bu durumun ortaya çıkma riskini artırır.
Çocuklarda fıtık en çok kasık ve göbek bölgelerinde görülür ve genellikle bebeklik döneminde gözlemlenir. Kasık fıtıkları, genellikle erkek çocuklarda kız çocuklara göre daha sık ortaya çıkar ve prematüre bebeklerde bu oran daha da yüksektir. Örneğin, sağlıklı çocukların yaklaşık %1-3’ünde kasık fıtığı görülürken, bu oran prematüre bebeklerde yaklaşık %10’a kadar yükselebilir. Bununla birlikte, kasık fıtığının %60’ı sağ kasıkta, %30’u sol kasıkta, %10’u ise iki taraflı görülmektedir.
Kasık fıtığında, karın içi organlar, kasık bölgesindeki kas ve fasyalardan oluşan tünelin üst ucundan içeri girip, alt ucundan çıkarlar ve bu olaya indirekt herni denir. Çocuk fıtıklarında genellikle tamir işlemi, erişkinlere nazaran daha hassas bir şekilde yapılmalıdır. Çünkü çocuklardaki dokular, erişkinlere göre daha küçüktür ve narindir.
Çocuklarda Fıtık Belirtileri
Fıtıklar genellikle çocuk muayenesi sırasında, anne veya bakıcının dikkatini çeken bulgular ile ortaya çıkabilir. Özellikle, çocuk ağladığında, güldüğünde veya öksürdüğünde kasık bölgesinde bir şişlik gözlemlenebilir. Bu şişlik, çocuğun sakinleşmesiyle birlikte kaybolabilir. Kasık fıtığı belirtileri arasında ayrıca, göbek fıtığı durumunda görülen karın ön duvarındaki çıkıntılar da yer alır.
Genel olarak, göbek fıtıkları karın duvarının gelişimiyle birlikte kendiliğinden düzelebilirken, kasık fıtıkları çoğu zaman cerrahi müdahale gerektirir. Özellikle, çocuğun ağlama esnasında şişlik oluşması, fıtığın varlığına dair önemli bir işaret olabilir. Fıtık durumunun belirlendiği anlarda, çocuğun durumuna bağlı olarak, belli başlı tanı yöntemlerine başvurulması gerekebilir.
Fıtığın boğulması durumu, fıtık kesesinin içindeki bağırsakların sıkışmasıyla ortaya çıkar. Bu tür durumlar, acil tishtanelere başvurulmasını gerektirebilir. Boğulmuş fıtık, acil müdahale gerektiren bir durumdur ve tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Fıtığın Tanı Yöntemleri
Çocuklarda fıtığın tanısı, genellikle hekim muayenesiyle konulabilir. Özellikle, anneler çocuklarının altını değiştirirken fıtık olup olmadığını kontrol edebilirler. Küçük fıtıkların tespit edilmesinde, muayene veya ultrason gibi görüntüleme tekniklerinden yararlanılabilir. Fıtık muayenesi sırasında, doktor çocuğun kasık bölgesini bir dizi işlemle mutlaka kontrol eder.
Bu süreçte, eğer sıkışma veya boğulma durumu söz konusu ise, ultrasonografiden faydalanılır. Bu durum, özellikle beslenme ve dışkılama işlevlerini etkileyebilir, dolayısıyla doğru tanı süreci kritik bir öneme sahiptir. Diğer yandan, fıtıkların nasıl bir türde olduğu da belirlenmelidir. Genelde çocukluk çağı fıtıkları, erişkinlerde görülen fıtıklara göre farklı yapı ve mekanizmalara sahip olduğu için, tanı koyma süreci çocuklar için farklılık gösterir.
Tanı sürecinin sonunda, fıtığın durumu hakkında bilgi edinilmesi halinde, tedavi yöntemleri üzerine daha fazla bilgiye erişim sağlanacaktır. Bu noktada genellikle cerrahi müdahale gündeme gelebilir. Amaç, fıtığın yeniden oluşmasını önlemek ve çocuğun genel sağlığını korumaktır.
Fıtığın Tedavi Yöntemleri
Çocuklarda fıtık tedavisi, genellikle cerrahi müdahale ile yapılır. Özellikle, tanı konulduktan sonra, hastanın durumuna göre en uygun tarihte ameliyat edilmesi gereklidir. Ameliyat genellikle günübirlik cerrahi girişim olarak yapılır, bu da hastanın aynı gün içinde taburcu olabileceği anlamına gelir. Ameliyat sırasında, kasık bölgesinden yapılan küçük bir kesi ile fıtık kesesi ayrılıp, işlemin hassas bir şekilde gerçekleştirilmesi hedeflenir.
Daha önce halk arasında göbek fıtıkları için çeşitli yanlış tedavi yöntemleri uygulanmaktaydı. Örneğin, şişmenin üzerine basarak tedavi edilmeye çalışılması gibi. Ancak, bu gibi yöntemlerin fıtık tedavisinde etkili olmadığı, aksine daha büyük hasar verebileceği tespit edilmiştir. Bu nedenle günümüzde, cerrahi müdahale en etkin çözüm yöntemidir.
Cerrahiden sonra, kesi bölgesi estetik bir şekilde onarılır ve enfeksiyon riskini azaltmak için su geçirmez bir pansuman ile kapatılır. Dolayısıyla, ailelerin bu süreci dikkatlice takip etmesi ve doktor önerilerine uygun hareket etmeleri gereklidir. Özellikle, iki yaşından sonra geçmeyen göbek fıtıklarında ameliyat kesindir. Epigastrik herni ise çoğu zaman kendiliğinden düzelmez; bu nedenle cerrahi onarma işlemleri yapılması önemlidir.
Sonuç
Çocuk sağlığı açısından fıtık, yaygın görülen bir durumdur ve bazen ebeveynlerin dikkatsizliği nedeniyle iş işten geçmeden erken teşhis edilmesi önemlidir. Her çocuk, fıtık sorunuyla karşılaşmadığı için bu durumu önceden tahmin etmek zordur; ancak, ebeveynlerin dikkatli gözlemleri bu konuda farkındalığı artırabilir. Çocuklarında fıtık belirtileri gözlemleyen ailelerin derhal uzman bir hekime başvurması, hem tedavi hem de çocuğun sağlığı açısından kritik bir adımdır.
Unutulmamalıdır ki, fıtık tedavisi başarılı bir şekilde gerçekleştirildiğinde, çocuklar neredeyse tamamen sağlıklı bir yaşama dönebilirler. Çocukların gelişim süreçlerinde, hastalıkların erken tanı ve tedavisi özellikle önem taşımaktadır. Bu nedenle ebeveynlerin çocuklarının sağlığındaki her türlü değişimi dikkatle izlemeleri ve gerektiğinde tıbbi yardım almaları büyük bir önem taşımaktadır.