Çocuklarda Epilepsi Nedir?
Epilepsi, halk arasında “sara hastalığı” olarak bilinen, beyin içerisindeki elektriksel aktivitelerin anormal bir şekilde gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan bir nörolojik hastalıktır. Bu durum, farklı türlerde nöbetlere yol açabilir. Çocuklarda epilepsi, erişkinlere göre daha sık görülmektedir. Çocukluk döneminde epilepsinin sıklığı iki katına kadar çıkabilir ve genellikle genetik veya doğumsal hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkar. Eğer çocuğunuzun acil servise başvurması gerekiyorsa, bu durumun %1’inin epilepsi nöbetleri nedeniyle olduğunu bilmeniz önemlidir.
Epilepsi, hayatın her döneminde görülebilmekte, doğumdan hemen sonra başlayabileceği gibi, 7-8 yaşındaki çocuklarda da beyindeki tümörlere bağlı olarak gelişebilir. Dolayısıyla anne-babaların çocuklarının gelişimini ve olası sağlık sorunlarını yakından izlemeleri oldukça kritik bir konudur.
Bu hastalığın tedavi süreçlerinde erken tanı ve müdahale büyük önem taşımaktadır. Ailelerin ve eğitimcilerin bu konuda doğru bilgiye sahip olmaları, çocukların sağlıklarını korumak ve desteklemek açısından büyük bir avantajdır.
Çocuklarda Epilepsinin Nedenleri
Çocuklarda epilepsiye neden olan birçok faktör bulunmaktadır. Bunların başında doğuştan gelen hastalıklar yer alır. Özellikle gebelik sırasında annede viral enfeksiyonlar, bebeğin beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Ayrıca doğum sırasında meydana gelen beyin zedelenmeleri, kanamaları ve oksijensiz kalma gibi durumlar da epilepsinin nedenleri arasında sayılabilir. Doğum sonrası menenjit veya beyin iltihabı, kazalara bağlı beyin zedelenmeleri ve beyin tümörleri de diğer önemli nedenlerdendir.
Uzun süreli ateşli havaleler, çocuklarda epilepsinin ortaya çıkmasını tetikleyen diğer bir faktördür. Bu nedenle, özellikle yüksek ateş ile seyreden enfeksiyonlarda çocukların dikkatle izlenmesi gereklidir.
Çocuklarda Epilepsinin Belirtileri
Çocuklarda epilepsinin belirtileri, hastalığın türüne bağlı olarak farklılık gösterebilir. Örneğin, basit parsiyel nöbetlerde, elektrik deşarjı beynin belirli bir bölgesinde gerçekleşir ve bu durum bilinç kaybına neden olmaz. Çocuk, bu tür nöbetler sırasında aniden korku hissi, olmayan kötü kokular, renk ve ışık algılarında değişiklik gibi belirtiler yaşayabilir.
Kompleks parsiyel nöbetler ise bilinç kaybı ile birlikte olur ve genellikle çocuğun bazı tekrarlayan hareketler (örneğin, yalanma veya çiğneme) sergilemesine yol açar. Jeneralize nöbetlerde ise tüm beyin elektriksel dalgalanmalardan etkilenir ve ciddi bilinç kayıpları gözlemlenir. Bu durumda kaslarda zirve noktasında ani kasılmalar ve gevşemeler gerçekleşir.
“Petit-mal” adı verilen nöbet türünde ise çocuk, dış dünyadan kopmuş gibi dalgınlık hali yaşayarak çevresindeki olaylara duyarsız kalabilir. Bu tür belirtiler özellikle okul başarısını etkileyebilir ve çocuğun dikkatini toplamasını zorlaştırabilir.
Çocuklarda Epilepsinin Tanı Yöntemleri
Epilepsi tanısı koyabilmek amacıyla doktorlar, çocuğun tıbbi geçmişini, aile öyküsünü ve fiziksel muayenesini dikkate alır. Bunun yanı sıra, bazı tetkikler ve testler de istenebilir. En yaygın kullanılan tanı yöntemleri arasında EEG (elektroensefalografi) ve MR (manyetik rezonans) tetkikleri yer alır.
EEG testi, beyin dalgalarının incelenmesine olanak tanır ve beyin üzerindeki elektriksel dalgaların karakterini gözlemleme fırsatı sunar. Bu şekilde, nöbetlerin kaynağı ve türü hakkında bilgi edinilebilir. MR tetkiki ise beyindeki yapısal sorunları tespit etmek amacıyla kullanılır. Tümör, gelişimsel bozukluklar gibi durumlar bu testle anlaşılabilir.
Tanı sürecinde, ailelerin çocukları hakkında ayrıntılı bilgi vermesi çok önemlidir. Ayrıca, çocuğun her nöbetinin detaylı olarak not edilmesi, tanının doğruluğunu artırabilir.
Çocuklarda Epilepsinin Tedavi Yöntemleri
Günümüzde çocuklarda epilepsinin tedavisinde en yaygın yaklaşım ilaç tedavisidir. Çocuk nörologları tarafından yürütülen bu tedavi sürecinde, genel olarak çocukların %70’i ilaç tedavisine olumlu yanıt verir. Ancak bazı çocuklar “ilaca dirençli epilepsi” sorunuyla karşılaşabilir ve bu durumda tedavi planı değiştirilebilir.
Eğer iki farklı ilaç tedavisi uygulanmasına rağmen çocukta nöbetler devam ediyorsa, epilepsi cerrahisi gibi cerrahi tedavi yöntemleri gündeme gelir. Cerrahinin işe yarayıp yaramayacağı ise ayrıntılı tetkikler sonucunda karar verilmelidir. İyi seçilmiş durumlarda cerrahinin başarı oranı %80’lere kadar çıkabilmektedir.
İlaç tedavisine dirençli olan çocuklar için vagus sinir stimulasyonu (VNS) veya ketojenik diyet gibi alternatif tedavi yöntemleri de uygulanabilir. Bu tür yöntemler, nöbet sayısını azaltmada etkili olabilir ve çocuğun genel sağlığını olumlu yönde etkileyebilir.
Epilepsi Nöbeti Geçirirken Yapılması Gerekenler
Epilepsi nöbeti geçiren bir çocuk gördüğünüzde, ebeveynlerin ve yakınların bilmesi gereken bazı temel önlemler vardır. En önemlisi, çocuğunuzu yatay konuma getirerek sağ veya sol tarafına yatırmanız gerektiğidir. Bu durumda başının altına bir yastık koymak da faydalı olacaktır.
Çocuğun giysileri, özellikle boğazında sıkı olanlar gevşetilmeli ve sakıncalı yanlardan kaçınılmalıdır. Nöbet sırasında çocuğun ağzına bir şey sokmaya çalışmak, su dökmek ya da sarsmak tehlikeli olabilir, bu nedenle bu tür hareketlerden kaçınılmalıdır.
Nöbet sonrası çocuk, mümkünse hemen bir sağlık kuruluşuna götürülmeli veya çocuğun doktoruyla iletişime geçilmelidir. Çocukların güvenliği her zaman öncelik olmalı ve ebeveynler herhangi bir olumsuz durumda hızlıca hareket etmelidir.
Sonuç
Çocuklarda epilepsi, doğru bilgi ve müdahale ile yönetilebilen bir hastalıktır. Ailelerin, eğitimcilerin ve sağlık profesyonellerinin iş birliği ile çocukların sağlığı ve yaşam kaliteleri artırılabilir. Bu nedenle, çocuk sağlığı hakkında tüm ailelerin bilinçlenmesi ve eğitilmesi son derece önemlidir. Çocuk ların gelişimine destek olmak ve onlara en iyi biçimde yardımcı olabilmek için, epilepsi hakkında bilgi sahibi olmak, endişeleri gidermek ve doğru adımlar atmak için gereklidir.